Пойма Дняпра Лоеў-Жары

Спампаваць у фармаце PDF

Код:

BY053

Геаграфічныя каардынаты:

51°51' N 26°36' E

Адміністрацыйная прыналежнасць:

Гомельская вобласць: Брагінскі раён, Лоеўскі раён

Плошча:

36232 га

Крытэрыі:

A1, B2, B3, A4i

Нацыянальны прыродаахоўны статус:

паўночная частка Біялагічны заказнік рэспубліканскага значэння «Днепра-Сожскі» (15212 га)

Міжнародны прыродаахоўны статус:

ТВП міжнароднай значнасці, утворана ў 2010 годзе

Карта ТВП:

Агульнае апісанне:

Тэрыторыя размешчаная на паўднёвым усходзе Беларусі і на ўсім працягу на мяжы з Украінай. Працягласць агульнага (памежнага) участку складае больш за 150 км. Шырыня поймы Дняпра з беларускага боку значна змяняецца – ад некалькіх сотняў метраў да некалькіх кіламетраў. На ўчастках з вузкай поймай берагі стромкія абрывістыя, вышыня берага можа складаць ад некалькіх метраў да 10-15 м.

Шырыня рэчышча складае на дадзеным участку 0,8-1,5 км, у раёне на поўнач ад Кіеўскага вадасховішча - да 3-5 км. Рэчышча звілістае, мае шмат перакатаў і мялізн. Ніжэй в. Жылічы моцна меандрыруе, з шматлікімі пратокамі і тонямі. Падчас вясновай паводкі пойма падтапляеца на шырыню да 3-5 км. У засушлівыя гады Днепр захоўвае шырыню рэчышча ад некалькіх сотняў метраў да кіламетра і больш. Даліна ракі характарызуецца наяўнасцю старажытных тэрас (асабліва выразна вылучаныхкаля вёсакБывалькі - Дзеражычы).

Раней, відаць, пойма на значнай плошчыкасілась. Зараз косіца не значная частка. Натуральны гідралагічны рэжым практычна не парушаны. Найбольш шырока распаўсюджаны ў пойме Дняпра наступныя тыпы біятопаў: поймавыя вільготныя лугі, хмызняковыя зараснікі з адзінкавымі дрэвамі або групы дрэў, сухія рознатраўныя лугі, якія нагадваюць стэпы, рагозна-трысняговыя зараснікі, старыцы, зацягнутыя суцэльным дыванам водных раслін.

Вырашальнай умовай развіцця расліннасці і яе размеркавання па тэрыторыі поймы з'яўляецца мезарэл’еф і рэжым увільгатнення глеб, які рэзка змяняецца па ўзроўнях - ад лугова-стэпавага, на высокіх, да балотнага на нізкіх берагах. Лясная расліннасць прадстаўленая разрэджанымі, фрагментарнымі ўчасткамі. На ўзнёслых участках, некалі ўяўляўшых сабой фрагменты сухіх пяшчаных выдмх з беднай разрэджанай ксерафітнай расліннасцю сёння ўасноўным прадстаўлены хваёвыяпасадкі. У паніжэннях распаўсюджаны алешнікі, бярэзнякі, лазнякі.

Паўночная частка ТВП - заказнік "Днепра-Сожскі". Міжрэчча рэк Сож і Днепр - гэта адна з унікальных экасістэм Беларусі. Тэрыторыя ахоплівае шырокія поймы рэк Сож і Днепр, уключае поплавы, поймавыя дубровы, старыцы і азёры, па берагах зарослыя хмызняком. Узнёслыя ўчасткі заняты хваёвымі лясамі. Увогуле ў заказніку землі занятыя лясамі складаюць 48%, лугамі - 30%, хмызняковымі зараснікамі - 20%. Усяго на тэрыторыі заказніка адзначана 656 відаў вышэйшых раслін. У тым ліку 3 віда дзеразы, 6 – хвашчоў, 7 – папарацей, 1 – голанасенных, 639 – пакрытанасенных.

Асноўныя біятопы:

Птушкі:

У вогуле пад час даследванняў на гэтай тэррыторыі адзначана каля 200 відаў птушак, з якіх гняздуюць альбо верагодна гняздуюць 139 відаў. Іншыя адзначаюцца пад час міграцыі. Найбольшае значэнне гэтая тэрыторыя мае для такіх відаў як дубальт Gallinagomedia, драч Crexcrex, малая крычка Sterna albifrons, белакрылая крычка Chlidonias leucopterus, звычайны пагоніч Porzanaporzana, ластаўка-зямлянка Riparia riparia і інш. Арнітафаўна тэррыторыі слаба вывучана і таму патрабуе далейшых даследванняў.

Іншыя групы жывел:

Іншыя группы жывел таксама даследаваны не дастаткова. З млекакормячых адзначана 36 відаў.

Стан рэдкіх відаў птушак:

№	Віды	Статус	Колькасць	Год/перыяд ацэнкі	Дакладнасць ацэнкі	Трэнды (2003-2010)	Крытерый ТВП
1	Гусь-піскулька	мг	+	2006-2010	П
2	Гусь шэрая	мг	+	2006-2010	П
3	Качка-шылахвостка	мг	+	2006-2010	П
4	Качка-чырка	гн	250-300 п	2003-2004	Э		B2
5	Савук-луток	мг	+	2006-2010	П
6	Чапля-бугай	гн	10-15 с	2006-2010	Э
7	Чапля-лазянік	гн	5-10 п	2003-2004	Э
8	Чапля-кваква	гн?	+	2003-2004	П
9	Чапля вялікая белая	гн	+	2006-2010	П	↑
10	Чорны бусел	гн	+	2006-2010	П
11	Каршун чорны	гн	1-5 п	2006-2010	Э
12	Арлан-белахвост	гн	3-5 п	2003-2004	Э
13	Арол-вужаед	мг	+	2006-2010	П
14	Лунь палявы	гн	+	2006-2010	П
15	Скапа	мг	+	2006-2010	П
16	Сокал-пустальга	гн	+	2006-2010	П
17	Сокал-кабец	гн	+	2006-2010	П
18	Пагоніч звычайны	гн	250-300 с	2003-2004	Э		B3
19	Драч	гн	150-300 с	2003-2004	Э
20	Журавель шэры	гн	> 4 п	2007	П
21	Крывок	гн	~ 20 п	2006-2010	Э
22	Зуёк вялікі	мг	+	2006-2010	П
23	Баталён	мг	+	2006-2010	П
24	Дубальт	гн	20 с	2002	Э		A1
25	Грыцук вялікі	гн	+	2006-2010	П
26	Кулён сярэдні	мг	+	2006	П
27	Кулён вялікі	мг	+	2006-2010	П
28	Кулік-селянец	мг	+	2006-2010	П
29	Кулік-паручайнік	мг	+	2006-2010	П
30	Кулік-марадунка	гн	5-10 п	2006-2010	Э
31	Чайка малая	мг	+	2006-2010	П
32	Чайка шызая	мг	+	2006-2010	П
33	Крычка малая	гн	30-50 п	2003-2004	Э		B2
34	Рыбачка белашчокая	гн	+	2006-2010	П
35	Рыбачка чорная	гн	150 п	2003-2004	Э		B2
36	Рыбачка чорная	мг	1000-1500 ас	2003-2004	Э
37	Рыбачка белакрылая	мг	3000-5000 ас	2003-2004	Э		A4i
38	Пугач	гн	2 п	2006-2010	П
39	Звычайны зімародак	гн	+	2006-2010	П
40	Дзяцел беласпінны	гн	+	2006-2010	П
41	Жаўрук-смяцюх	гн	+	2006-2010	П
42	Ластаўка-зямлянка	гн	20000-30000 п	2003-2004	Э		B3
43	Валасяніца-белашыйка	гн	+	2003-2004	П
44	Сініца белая	гн?	+	2003-2004	П
45	Грычун чарналобы	гн	+	2003-2004	П

Іншыя рэдкія і знаходзячыеся пад пагрозай знікнення віды:

Звяры: арэшнікавая соня Muscardinusavellanarius.

Рэптыліі: болотная чарапахаEmisorbicularis.

Расліны: званок лiлеялiстыAdenophoralilifolia, цыбуля скарада Alliumscorodoprasum, кураслеп лясны Anemonesylvestris, асака ценявая Carexumbrosa, павойнiк прамыClematisrecta, гваздзік армерыяпадобны Dianthusarmeria, лiлея кучараваяLiliummartagon, касач сібірскі Irissibirica, наяда вялікая Najasmajor, гарлачык белы Nymphaeaalba, шалфей лугавы Salviapratensis, вадзяны арэх плывучы Trapanatans, фiялка багнаваяViolauliginosa, граздоўнік многараздзельны Botrychiummultifidum, падвей стройны Eriophorumgracile.

Пагрозы:

Вясновае выпальванне расліннасці ў пойме, асабліва ў гады, калі адсутнічаюць павадкі, аказвае крайне негатыўны ўплыў на жывёл і расліны.

Перавыпас жывёлы. На многіх частках поймы адбываецца парушэнне структуры натуральных раслінных супольнасцей. Гэта выражаецца ў змяненні складу расліннасці лугоў. Найбольшую шкоду наносіць кашарная жывёлагадоўля. Яна не толькі цалкам знішчае раслінны пакроў, але і з'яўляецца моцнай крыніцай забруджвання вод і глебы нітратамі.

У сувязі з істотным скарачэннем сенакосных плошчаў у пойме назіраецца хуткае зарастанне балот і адкрытых лугоў лазняком.

Лесааднаўленне на сухіх пясчаныж дзюнах вядзе да знішчэння рэдкіх экасістэм і месцаў пражывання відаў.

Рэкамендацыі па захаванню:

Для захавання тэрыторыі варта стварыць рэспубліканскі ландшафтны заказнік на ўсёй плошчы ТВП. Але ў першую чаргу неабходна дадатковыя даследванні арнітафаўны і іншых груп жывёл і раслін, а таксама даследванні накіраваныя на выяўленне негатыўных фактараў адмоўна уплываючых на экасістэмы тэррыторыі.

Неабходна таксама забарона кашарнага ўтрымання жывёл, абмежаванні па залясенню пясчаных выдм, і забарона веснавога палявання на вадаплаваючых птушак.

Крыніцы інфармацыі:

Абрамчук А.В. Абрамчук С.В. Наблюдения за редкими видами птиц на пограничном Днепре. // Беркут т. 13, вып. 1, 2003 г. – С. 128-132.

Кусенков А.Н., Горошко З.А., ШелякинИ.А. Редкие и охраняемые виды птиц Днепро-Сожского заказника // Прыроднае асяроддзе Палесся: асаблiвасцi i перспектывы развiцця. -Брэст, 2008.-С.158

Кусенков А.Н., Лепешко О.В., Торманова О.А. Весенний пролет представителей отряда Anseriformes в междуречье Днепра и Сожа 2008 года // Биологическое разнообразие Белорусского Поозерья: современное состояние, проблемы использования и охраны. -Витебск, 2008.-С.149-150

Svazas S., Monqin E., Grishanov G., Kuresoo A., Meissner W. O.M.P.O. Migratory Birds of the Western Palearctic. Snipes of the eastern Baltic region and Belarus. – Vilnus, 2002. – S.15-35.

Складальнікі :

Абрамчук А.В., Гарошка З.А.

* Выкарыстанне змешчанай тут неапублікаванай інфармацыі для навуковых публікацый без пісьмовай згоды яе аўтараў забаронена. У выпадку выкарыстання часткі кантэнту або старонкі цалкам на іншых інтэрнет-рэсурсах, абавязковая спасылка на аўтараў і сайт iba.ptushki.org

Тэрыторыі
важныя
для птушак