Тэрыторыі
важныя
для птушак

Код:

BY011

Геаграфічныя каардынаты:

52°39' N 24°52' E

Адміністрацыйная прыналежнасць:

Брэсцкая вобласць: Бярозаўскі раён

Плошча:

18947 га

Крытэрыі:

B2, B3, A4i

Нацыянальны прыродаахоўны статус:

частка тэрыторыі з плошчай 7936 гектараў уваходзіць у біялагічны заказнік рэспубліканскага значэння «Буслаўка»

Міжнародны прыродаахоўны статус:

ТВП міжнароднага значэння, утворана ў 1998 годзе

Карта ТВП:

Агульнае апісанне:

Тэрыторыя ўключае вадасховішча «Сялец», буйнейшы комплекс сажалак рыбгаса (2500 гектараў) з аднайменнай назвай і лясы Ружанскай Пушчы, якія прылягаюць да гэтых штучных вадаёмаў з поўначы. Сярод лясных экасістэм па плошчы пераважаюць хваёвыя лясы і забалочаныя алешнікі ды беразнякі. Даволі значную плошчу займаюць яловыя лясы і ясеннікі, часам сустракаюцца дубравы і грабнякі. Вялікая колькасць паніжэнняў, сухіх грыў, малых рэчак надае лясам Ружанскай Пушчы надзвычайную мазаічнасць. Нізінныя балоты і забалочаныя лугі размешчаны, у асноўным, у поймах рэк. Частка тэрыторыі балот пакрыта драбналессем.

Праз лясны масіў працякаюць дзве невялікія, з вельмі звілістымі рэчышчамі і павольнай плынню, ракі – Хотава і Радагошч. Акрамя іх тэрыторыю дрэніруюць прытокі Хотавы і, у значна меншай ступені, сістэма каналаў, якая была пракладзена 50-60 гадоў таму назад.

Флора і фаўна заказніка вылучаецца вялікай відавой разнастайнасцю і наяўнасцю значнай колькасці рэдкіх і ахоўваемых відаў раслін (больш за 10 відаў) і жывёл (каля 15 відаў).

Вадасховішча і сажалкі рыбгаса пабудаваны на месцы забалочанай даліны ракі Ясельда, дзе ў апошнюю упадаюць яе прытокі Хатава і Радагошч. На вадасховішчы засталося некалькі вялікіх адкрытых астравоў, вусцевая зона моцна зарасла трыснягом. Вадасховішча і пруды рыбгаса “Сялец” утвараюць самы вялікі на беларусі комплекс прудоў.

Асноўныя біятопы:

Лясы – 55%, сажалкі рыбгаса – 13,3%, вадасховішча – 11%, сельска-гаспадарчыя ўгоддзі – 15%, нізінныя балоты – 5%, іншыя землі – 0,7%.

Птушкі:

На сажалках, дзякуючы наяўнасці вялікіх плошчаў надводнай расліннасці, мноству рыбы і штучных кармоў, склаліся выключна спрыяльныя ўмовы для гнездавання вадаплаўных птушак. Тэрыторыя рыбгаса з’яўляецца месцам гнездавання буйных папуляцый чаплі-бугая Botaurus stellaris, нырка-сівака Aythya ferina. У паслягнездавы перыяд тут канцэнтруецца больш за 20000 водна-балотных птушак. Найбольш шматлікімі ў гэты час з’яўляюцца лыска Fulica atra, качка-крыжанка Anas plathyrynchos, вялікі баклан Phalacrocorax carbo, шэрая Ardea cinerea і вялікая белая чаплі Egretta alba. Упершыню для Беларусі тут адзначана малы баклан Phalacrocorax pygmeus.

Спалучэнне сажалак рыбгаса і вялікага ляснога масіву стварае выключна спрыяльныя ўмовы для арлана-белахвоста Haliaeetus albicilla і пугача Bubo bubo. Вялікае значэнне для птушак мае рыбгас і ў перыяд міграцыі. У гэты час на спушчаных сажалках спыняюцца на кармленне тысячныя чароды розных відаў кулікоў, да 20 арланаў-белахвостаў, ад 5 да 15 асобін скапы Pandion haliaetus.

Іншыя групы жывел:

З млекакормячых неабходна адзначыць барсука Meles meles і наяўнасць пасялення баброў Castor fiber. Акрамя іх у заказніку сустракаюцца лось Alces alces, алень Cervus elaphus, казуля Capreolus capreolus, янотападобны сабака Nyctereutes procyonoides і выдра Lutra lutra.

Стан рэдкіх відаў птушак:

№	Віды	Статус	Колькасць	Год/перыяд ацэнкі	Дакладнасць ацэнкі	Трэнды (2000-2010)	Крытерый ТВП
1	Гусь шэрая	мг	+	2000-2010	П
2	Качка-неразня	гн	15-25 п	2005-2008	Э		B2
3	Качка-шылахвостка	гн	+	2000-2010	П
4	Нырок-сівак	гн	200-300 п	2005-2008	Э		B3
5	Савук-луток	мг	+	2000-2010	П
6	Савук вялікі	мг	+	2000-2010	П
7	Коўра шэрашчокая	гн	+	2000-2010	П
8	Чапля-бугай	гн	20-40 с	2005-2008	Э		B2
9	Чапля-лазянік	гн	1-5 п	2008	Э
10	Чапля вялікая белая	гн	5-10 п	2005	Э
11	Чапля вялікая белая	мг	100-250 ас	2000-2010	Э		A4i
12	Чорны бусел	гн	+	2005-2008	П
13	Арлан-белахвост	гн	4-6 п	2005-2008	Э		B2
14	Малы арлец	гн	+	2000-2010	П
15	Скапа	гн	5-15 ас	2000-2010	П
16	Сокал-кабец	гн	+	2000-2010	П
17	Пагоніч малы	гн	+	2000-2010	П
18	Журавель шэры	гн	3-5 п	2010	Э
19	Зуёк вялікі	мг	+	2000-2010	П
20	Баталён	мг	+	2000-2010	П
21	Грыцук вялікі	мг	+	2000-2010	П
22	Кулён вялікі	гн?	+	2000-2010	П
23	Кулік-селянец	мг	+	2000-2010	П
24	Чайка малая	мг	+	2000-2010	П
25	Чайка шызая	мг	+	2000-2010	П
26	Рыбачка белашчокая	мг	+	2000-2010	П
27	Пугач	гн	1-3 п	2005-2008	Д
28	Кугакаўка барадатая	гн	2-3 п	2005-2008	Д
29	Сініца вусатая	гн	+	2000-2010	П

Іншыя рэдкія і знаходзячыеся пад пагрозай знікнення віды:

Звяры: зубр Bison bonasus, рысь Lynx lynx, барсук Melesmeles.

Расліны: баранец звычайны Huperziaselago, сон лугавы Pulsatillapratensis, кураслеп лясны Anemonesylvestris, гарлачык белы Nymphaeaalba, зубніца клубняносная Dentaria bulbifera, лiлея кучаравая Lilium martagon, тайнiк яйцападобны Listera ovata, касач сібірскі Iris sibirica, шпажнiк чарапiцавы Gladiolus imbricarus і інш.

Пагрозы:

Лясныя экасістэмы:

• суцэльныя рубкі на вялікіх паверхнях і у месцах гнездавання рэдкіх, у першую чаргу драпежных птушак;
• так званае прыбіранне лесу ад захламлення і вырубванне сухастою. Прыводзіць да змяншэння колькасці мертвага дрэўна і добрых месц гнездавання для многмх відаў птушак;
• Водныя экасістэмы:
• позднія тэрміны напаўнення сажалак і значныя ваганні узроўню вады пад час гнездавога сезону вядуць часам да значнай гібелі гнёзд;
• веснавое паляванне і на рыбгасе і на вадасховішчы з’яўляецца моцным фактарам беспакойства;
• знішчэнне надводнай расліннасці без уліку экалагічных патрабаванняў асабліва ў веснавы і летні перыяды, прыводзіць да знішчэння гнёзд;
• каранная рэканструкцыя ложа прудоў з поўным вынішчэннем надводнай расліннасці. Вядзе да знішчэння месцаў гнездавання вялікай колькасці рэдкіх птушак.
• павышаная рэкрэацыйная нагрузка, асабліва у гнездавы сезон май-ліпень;
• Балотныя экасістэмы:
• зарастанне балот хмызняком;
• асушальная меліярацыя;

Рэкамендацыі па захаванню:

• вызначэнне месцаў гнездавання ахоўваемых лясных відаў птушак і перадача іх пад ахову;
• поўная забарона на выдаленне мёртвага дрэўна ў лясах, а таксама на вырубку пашкоджанных і дуплістых дрэў;
• вызначэнне і перадача пад ахову з абмежаваннем рэжымам гаспадарання, найбольш важных месцаў гнездавання ахоўваемых птушак на рыбгасе “Сялец”;
• арганізацыя маніторынгу ТВП утвараючых відаў, а таксама іншых найбольш рэдкіх відаў;
• поўная забарона на веснавое паляванне на рыбгасе і вадасховішчы;
• вызначэнне месцаў спакою на вадасховішчы з поўнай забаронай палявання.

Крыніцы інфармацыі:

Асабістыя паведамленні: Абрамчук А.В.

Абрамчук А.В., Абрамчук С.В. Большая белая цапля в Беларуси: распространение и экология. // Беркут. Т. 14, вып. 1. 2005. S. 50-55.

Скарбы прыроды Беларусi. – Мн.: Беларусь, 2005. – 215 с. (Інфармацыю падрыхтавалі: Астроўскі А.А., Грычык В.В., Казулін А.В., Міндлін Г.А., Парэйка А.А., Цішачкін А.К., Юрко В.В.)

Складальнікі :

Абрамчук А.В.

---

* Выкарыстанне змешчанай тут неапублікаванай інфармацыі для навуковых публікацый без пісьмовай згоды яе аўтараў забаронена. У выпадку выкарыстання часткі кантэнту або старонкі цалкам на іншых інтэрнет-рэсурсах, абавязковая спасылка на аўтараў і сайт iba.ptushki.org