Тэрыторыі
важныя
для птушак

Код:

BY040

Геаграфічныя каардынаты:

53° 21' N 28° 58' E

Адміністрацыйная прыналежнасць:

Магілёўская вобласць: Кіраўскі раён, Клічаўскі раён, Асіповіцкі раён

Плошча:

21010 га

Крытэрыі:

A1, B2, B3

Нацыянальны прыродаахоўны статус:

не мае

Міжнародны прыродаахоўны статус:

ТВП міжнароднай значнасці. Ключавая батанічная тэрыторыя.

Карта ТВП:

Агульнае апісанне:

ТВП размешчана ў цэнтральнай частцы Беларусі ў 20 км на паўночны усход ад горада Асіповічы. Уяўляе сабой буйны цэласны лясны масіў у міжрэчча Свіслачы і Бярэзіны, які захаваўся ў натуральным стане. З паўднёвага-усходу абмяжоўваецца рэчышчам р. Ольса (левы прыток р. Бярэзіна).

Асноўнай воднай артэрыяй з'яўляецца рака Бярэзіна, якая працякае на працягу каля 50 км; шырыня ракі 60-150 м. Даліна ракі добра выяўленая, шырынёй 2-5 км; пойма шырынёй 1,5-3,5 км, забалочаная, часткова пад лесам. Гідралагічны рэжым р. Бярэзіна і яе прытокаў характарызуецца высокай вясновай паводкай. Самы буйны натуральны вадаём - старычнае возера Арлінскае. Тэрыторыя парэзана сеткай меліярацыйных каналаў.

Значную частку ТВП займаюць стараўзрастныя лясы. Максімальны ўзрост ельнікаў - 130-150 гадоў, бярэзнікі - 80-90 гадоў, альшаннікаў і асіннікаў - 75-90 гадоў, дубраў і ліпнякоў - 150-170 гадоў. Тэрыторыя выключна багатая па разнастайнасці тыпаў лесу (прадстаўлена 73 тыпа 9 лясных фармацый). Вылучана 12 катэгорый асоба каштоўных участкаў, агульнай плошчай 4393,7 га (21% плошчыТВП).

У поймах рэк прадстаўлены супольнасці заліўных поймавых лугоў і ўчасткі асокавых нізінных балот.

Флора своеасаблівая і ўнікальная, уключае звыш 650 відаў вышэйшых сасудзістых раслін; нараўне з тыповымі барэальнымі элементамі, сустракаюцца лесастэпавыя фларыстычныя элементы.

Гаспадарчае выкарыстанне: лясная і сельская гаспадарка; сельскагаспадарчыя ўгоддзі прадстаўленыя, галоўным чынам, сенажацямі і пашамі. Прамысловыя прадпрыемствы і населеныя пункты адсутнічаюць. Тэрыторыя з'яўляецца сыравіннай базай для развіцця дрэваапрацоўчай і мэблевай прамысловасці Бабруйскага, Асіповіцкага і Клічаўскага раёнаў. Па тэрыторыі праходзіць участак ж/д Асіповічы - Магілёў, аўтадарогі Р67 Барысаў - Бабруйск. Паўднёва-ўсходнюю частку ТВП перасякаюць лініі электраперадач (ЛЭП) і газаправод.

Асноўныя біятопы:

Лясы - 81,1%, у тым ліку хвойныя - 33%, шырокалісцевыя - 20,7%, у прыватнасці дубравы - 16,5%, драбналістыя - 46,2%, у прыватнасці альшаннікі - 15,6%; землі непакрытыя лесам (высечкі, прагалы) - 2,6%; водна-балотныя і лугавыя ўгоддзі - 9,8%, у тым ліку поймавыя адчыненыя нізінныя асаковыя і рознатраўныя лугі, нізінныя балоты; натуральныя вадаёмы і вадацёкі - 0,7%; селькагаспадарчыя землі - 4,5%; іншыя трансфармаваныя месцапражыванні - 1,3%. На тэрыторыі вылучана 34 тыпы месцапражыванняў, што з'яўляецца вельмі высокім паказчыкам.

Птушкі:

Адзначана 144 віда, з іх гняздзіцца або меркавана гняздзіцца - 118 відаў. Перавага лясных месцапражыванняў абумовіла дамінаванне ў насельніцтве птушак ляснога комплексу (больш 50%). Значна прадстаўлена група тыпова лясных відаў (напрыклад, дзятлаў 8 відаў). Поплавы ў пойме р. Ольса і Бярэзіна, з'яўляюцца важным месцам прыпынку на міграцыях кулікаў і качак. Тут падчас міграцыі былі адзначаны адначасова больш за 1000 батальёнаў Philomachus pugnax, 200-300 белакрылых рыбачак, больш 50 качак-чырак і шэраг іншых відаў.

Іншыя групы жывел:

Усталявана абітанне па меншай меры 45 відаў сысуноў, не меней 37 відаў рыб, 10 відаў амфібій, 5 відаў рэптылій, а таксама 95 відаў матылёў. Характэрна нізкая колькасць капытных. Выяўлена 35 відаў жывёл, занесеных у Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь: 2 віда матылёў, 28 відаў птушак, 3 віда сысуноў.

Стан рэдкіх відаў птушак:

№	Віды	Статус	Колькасць	Год/перыяд ацэнкі	Дакладнасць ацэнкі	Трэнды	Крытерый ТВП
1	Качка-шылахвостка	мг	+	2007	П
2	Савук вялікі	гн	1-3 п	2007	П
3	Чапля-бугай	гн	3-4 с	2005-2007	Д
4	Чорны бусел	гн	> 5 п	2007	Э
5	Каршун чорны	гн	3-5 п	2008	Э
6	Арлан-белахвост	мг	+	2008	П
7	Арол-вужаед	гн	1-2 п	2005	П
8	Лунь палявы	гн	1-2 п	2005-2007	П
9	Малы арлец	гн	4-7 п	2005-2007	Э
10	Сокал-пустальга	гн	+	2009	П
11	Сокал-шуленак	гн	+	2005	П
12	Сокал-кабец	гн	1-2 п	2005	П
13	Драч	гн	15-25 с	2005	Э
14	Журавель шэры	гн	4-6 п	2005	Э
15	Баталён	мг	1000 ас	2005	П
16	Дубальт	гн	20 с	2005	Д		A1
17	Грыцук вялікі	гн	+	2005	П
18	Кулік-селянец	мг	+	2005	П
19	Кулік-паручайнік	мг	+	2005	П
20	Чайка малая	мг	+	2005	П
21	Чайка шызая	мг	+	2005	П
22	Рыбачка белашчокая	мг	+	2005	П
23	Пугач	гн	1-3 п	2008	Д
24	Сычык вераб’іны	гн	2-5 п	2005	Э
25	Кугакаўка шэрая	гн	90-150 п		Э		B3
26	Звычайны зімародак	гн	30 п	2007	Э		B2
27	Дзяцел сярэдні	гн	50 п	2005	Э		B3
28	Дзяцел беласпінны	гн	10-20 п	2005	Э
29	Дзяцел жоўтагаловы	гн	1-3 п	2007	П
30	Свірстун палявы	гн	1-2 п	2005	П
31	Валасяніца пярэстая	гн	2500-3000 п	2005	Э		B3
32	Валасяніца-белашыйка	гн	400 п	2005	Э

Іншыя рэдкія і знаходзячыеся пад пагрозай знікнення віды:

Звяры: Барсук Meles meles, арэшнікавая соня Muscardinus avellanarius, еўрапейская рысь Lynx lynx.

Рыбы: сцерлядзь Acipenser ruthenus, падуст Сhondrostoma nasus.

Насякомыя: вялікая шашачніца Euphydryas maturna, жаўтушка тарфяннікавая Colias palaeno.

Расліны: цыбуля мядзведжая Allium ursinum, граздоўнiк рамонкалiсты Botrychium matricariifolium, асака карэнiшчавая Carex rhizina, званочак шыракалiсты Campanula latifolia, зубніца клубняносная Dentaria bulbifera, аўсянiца высокая Festuca altissima, шпажнiк чарапiцавы Gladiolus imbricatus, плюшч звычайны Hedera helix, баранец звычайны Huperzia selago, касач сібірскі Iris sibirica, чараўнік зеленакветкавы Platanthera chlorantha, мнаганожка звычайная Polypodium vulgare, крапiва кiеўская Urtica kioviensis.

Пагрозы:

• Няўстойлівы паводкавы рэжым, які прыводзіць да ўсыхання дрэў.
• Лясныя пажары (асабліва актуальна для лясоў хваёвай фармацыі)
• Выпальванне расліннасці на адчыненых участках поймы.
• Забруджванне вадыарганікай з сельгасугоддзяў.
• Высечка лясоў.
• Павелічэнне плошчы хмызнякоў на адчыненых участках нізінных балот і паплавоў, звязанае з спыненнем сенакашэння.
• Фактар турботы, выкліканы наведваннем лясных масіваў і берагоў рэк адпачывальнікамі, паляўнічымі, рыбакамі.

Рэкамендацыі па захаванню:

• забараніць любыя працы па змене гідралагічнага рэжыму тэрыторыі;
• забяспечыць захаванне патрабаванняў забароны некантралюемых палаў;
• перадаць пад ахову селішчы відаў жывёл, уключаных у Чырвоную кнігу;
• на ўсёй тэрыторыі забараніць прамысловы збор расліннай сыравіны;
• забараніць любую гаспадарчую дзейнасць у адмыслова каштоўных участках карэнных плакорных і поймавых дубраў, лясоў з дамінаваннем клёну, ліпы і граба, высокаўрастных асінавых, ясянёвых і ліпавых лясоў;
• у мэтах падтрымання спрыяльных умоў гнездавання каляводных і вадаплаўных птушак неабходна рэгламентаваць тэрміны сенакосаў ў пойме р. Ольса;
• усталяваць інфармацыйныя знакі і аншлагі па межах заказніка-ТВП.

Крыніцы інфармацыі:

Асабістыя паведамленні: Дзмітрынок М.Г.

Ключевые ботанические территори Беларуси / Под ред. О.М. Масловского, Г.А. Пронькиной. – М.-Мн. -: Бестиор, 2005. – 80 с.

Научное обоснование объявления республиканского ландшафтного заказника «Свислочско-Березинский» в Осиповичском, Кличевском и Кировском районах Могилевской области, 2005 г.

Скарбы прыроды Беларусi. – Мн.: Беларусь, 2005. – 215 с. (Інфармацыю падрыхтавалі: Дзмітрынок М.Р., Кулак А.В.).

Складальнікі :

Ямінскі Б.В., Дзмітранок М.Г., Левы С.В.

---

* Выкарыстанне змешчанай тут неапублікаванай інфармацыі для навуковых публікацый без пісьмовай згоды яе аўтараў забаронена. У выпадку выкарыстання часткі кантэнту або старонкі цалкам на іншых інтэрнет-рэсурсах, абавязковая спасылка на аўтараў і сайт iba.ptushki.org