Территории
важные
для птиц

Код:

BY046

Географические координаты:

52°04' N 27°44' E

Административная принадлежность:

Гомельская область: Житковичский район

Площадь:

672 га

Критерии:

A1, A4i, B1i

Национальный природоохранный статус:

Цэнтральныя часта - біялагічны заказнік мясцовага значэння «Тураўскі луг». Усходняя і заходняя часткі – ландшафтны заказнік рэспубліканскага значэння «Сярэдняя Прыпяць»

Международный природоохранный статус:

ТВП міжнароднай значнасці, утворана ў …. Усходняя і заходняя часткі – Рамсарская тэрыторыя

Карта ТВП:

Общее описание:

Тураўскі луг, які ў веснавы час уяўляе сабой сістэму акружаных павадкавай вадой астравоў, з’яўляецца ўнікальным, як па набору відаў, так і па колькасці, месцам гнездавання і прыпынку падчас сезонных міграцый кулікоў і іншых водна-балотных відаў птушак. ТВП уяўляе сабой участак прырэчышчнага поймавага луга, які размешчаны ў сярэднім цячэнні ракі Прыпяць і практычна цалкам затапляецца вадой у час веснавой паводкі. Дзякуючы спецыфічнаму месцазнаходжанню і гістарычна сфарміраванай сістэмы гаспадарання на гэтым участку поймы знаходзіцца адно з буйнейшых у Беларусі пасяленняў рэдкіх відаў кулікоў, у тым ліку і глабальна пагражаемага віду – дубальта Gallinago media.

Поймавыя лугі цалкам адкрытыя, сустракаюцца толькі асобныя кусты і купіны вярбы. Нізкае травяное покрыва абумоўлена як характарам глебы, так і інтэнсіўным выпасам жывёлы. Павышаныя ўчасткі чаргуюцца з паніжэннямі.

Пойма ў межах угоддзя адносна нізкая, забалочаная. Берагі ракі невысокія (1-3м), прырэчышчная частка ў выглядзе нешырокага павышэння выяўлена толькі месцамі, цэнтральная пойма плоскахвалістая і плоскагрывістая, прыцерасная пойма складаецца з лагчын, якія чаргуюцца з рэдкімі градамі. Агульны рэльеф угоддзя вызначаецца чаргаваннем невысокіх грыў і невялікіх паніжэнняў між імі, у якіх знаходзіцца мноства невялікіх часовых і пастаянных вадаёмаў. Найбольш узвышаная частка затапляецца вадой толькі ў гады экстрэмальна высокіх паводак. Вада ў паніжэннях трымаецца да канца траўня-сярэдзіны чэрвеня, у даждлівыя гады – на працягу ўсяго цёплага часу.

Патэнцыяльная ТВП знаходзіцца ў непасрэднай блізасці ад г. Тураў. Тым не менш, большая частка тэрыторыі у веснавы перыяд цяжкадаступная – на луг можна трапіць толькі на лодцы. Пасля сходу вады антрапагенная нагрузка тут значна павялічваецца. Асноўнай формай гаспадарчага выкарыстоўвання ўгоддзя ў гэты час з’яўляецца выпас жывёлы і дамашніх гусей. Тураўскі луг можа стаць адной з самых перспектыўных тэрыторый для развіцця арніталагічнага турызму. Ужо зараз яе стыхійна наведваюць шматлікія групы беларускіх і замежных турыстаў.

Флора Тураўскага луга складаецца, у асноўным з травяністай расліннасці і толькі невялікі ўчастак тэрыторыі пакрыты зараснікамі вербалозу.

Травастой на ўзвышшах бедны, моцна з’едзены і вытаптаны жывёлай, у паніжэннях – больш густы і высокі. Стан травянога покрыву ў многім залежыць ад вышыні веснавой паводкі – у гады з высокім узроўнем затаплення травастой пасля сходу вады развіты значна лепш, чым у гады з нізкім узроўнем паводкі. Праектыўнае пакрыццё наземнай расліннасці нераўнамернае – ад 10 да 100%, уздоўж рэчышча Прыпяці маюцца пясчаныя косы, практычна пазбаўленыя травастою. Да сярэдзіны лета травяністае покрыва на найбольш сухіх узвышаных месцах амаль цалкам выгарае. У складзе расліннасці найбольш звычайнымі з’яўляюцца наступныя віды: мятліца звычайная Agrostis vulgaris, метлюжок аднагадовы Poa annua, расходнік едкі Sedum acre, дуброўка гусіная Potentilla anserina, птарміка храсткаватая Ptarmica cartilaginea, лазаніца Lysimachia nummularia, казялец пякучы Ranunculus flammula; у паніжэннях – маннік водны Glyceria aquatica, асака лісіная Carex vulpina.

Основные биотопы:

Пойвавы вільготны разнатраўны луг – 80%, рэчышчы і іх узбярэжжы – 10%, хмызнякі -10%.

Птицы:

Тэрыторыя мае важнае значэнне для падтрымкі папуляцый цэлага шэрагу водна-балотных відаў птушак у час міграцый і гнездавання. На веснавым і асеннім пралётах тут спыняецца для адпачынку і кармёжкі глабальна пагражаемы від гусь-піскулька Anser erythropus, а таксама занесеныя ў Чырвоную кнігу Беларусі шэрая гусь Anser anser, качка-шылахвостка Anas acuta, белавокі нырок Aythya nyroca, залацістая сеўка Pluvialis apricaria, вялікі грыцук Limosa limosa і іншыя рэдкія віды птушак.

Вялікі інтарэс прадстаўляюць міграцыйныя скапленні баталёна Philomachus pugnax, якія дасягаюць у асобныя гады 50 тысяч асобін. Тураўскі луг у час веснавой міграцыі з’яўляецца адным з важнейшых у Цэнтральнай і Усходняй Еўропе месцаў прыпынку баталёнаў для папаўнення энэргетычных рэсурсаў перад адпраўкай да асноўных месцаў гнездавання.

Ва ўгоддзі на гнездванні прадстаўлены ўвесь комлекс крычак, якія жывуць у Беларусі, у тым ліку і занесеныя ў Чырвоную кнігу малая крычка Sterna albifrons і белашчокая рыбачка Chlidonias hybrida. У асобныя гады тут гняздуецца малая Larus minutus і шызая чайкі Larus canus. У ліку іншых відаў-чырвонакніжнікаў на гнездаванні адзначаны качка-шылахвостка Anas acuta, вялікі грыцук Limosa limosa, крывок Haematopus ostralegus. Тут знаходзіцца адно з самых буйных у Беларусі каланіяльных пасяленняў куліка-марадункі Xenus cinereus і вялікага зуйка Charadrius hiaticula.

Другие группы животных:

Тэрыафаўна ўгоддзя прадстаўлена некалькімі відамі мышападобных грызуноў і буразубак, з амфібій сустракаюцца травяная Rana temporaria и вастрамордая Rana terrestris жабы, комплекс зялёных жабаў Rana esculenta-complex, зялёная рапуха Bufo viridis, чырванабрухая жарлянка Bombina bombina і звычайная часночніца Pelobates fuscus.

Состояние редких видов птиц:

№	Виды	Статус	Количество	Год/период оценки	Точность оценки	Тренды	Критерий ТВП
1	Гуменник	мг	200-1000 ос	1996-2011	Т	↓
2	Гусь белолобый	мг	1000-3000 ос	1996-2011	Т	↓
3	Пискулька	мг	0-10 ос	1996-2011	Т	↓
4	Гусь серый	мг	0-15 ос	1996-2011	Т	↓
5	Свиязь	мг	1000-3000 ос	2006-2011	Т	↔
6	Утка серая	гн	0-5 п	2006-2011	Т	↔
7	Кряква	мг	2000-3000 ос	2006-2011	Т	↓
8	Кряква	гн	10-15 п	2006-2011	Т	↓
9	Шилохвость	мг	500-1000 ос	2006-2011	Т	↓	B1i
10	Шилохвость	гн	2-5 п	2006-2011	Т	↓
11	Чирок-трескунок	мг	500-1000 ос	2006-2011	Т	↔
12	Чирок-трескунок	гн	10-20 п	2006-2011	Т	↓
13	Широконоска	мг	600-1000 ос	2006-2011	Т	↔	B1i
14	Широконоска	гн	10-20 п	2006-2011	Т	↓
15	Чернеть красноголовая	мг	2000-3000 ос	2006-2011	Т	↓
16	Чернеть красноголовая	гн	0-10 п	2006-2011	Т	↓
17	Чернеть белоглазая	мг	0-10 ос	2006-2011	П
18	Луток	мг	+	2006-2011	Т
19	Крохаль длинноносый	мг	0-20 ос	2006-2011	Т
20	Крохаль большой	мг	0-50 ос	2006-2011	Т
21	Выпь большая	гн	+	2006-2011	П
22	Выпь малая	гн	+	2006-2011	П
23	Кваква	мг	+	2006-2011	П
24	Цапля большая белая	мг	10-100 ос	2006-2011	Т	↔
25	Погоныш	гн	5-20 с	2006-2011	Т	↔
26	Погоныш малый	мг	+	2006-2011	П
27	Коростель	гн	3-5 с	2006-2011	Т	↔
28	Кулик-сорока	гн	+	2006-2011	П
29	Галстучник	гн	20-30 п	1996-2011	П	↓
30	Ржанка золотистая	мг	100-500 ос	2006-2011	Т	↔
31	Турухтан	мг	20000-50000 ос	1996-2011	Т	↑	A4i
32	Турухтан	гн	0-10 п	1996-2011	Т	↓
33	Гаршнеп	мг	+	2006-2011	П
34	Дупель	гн	40-50 с	1996-2011	Т	↑	A1
35	Веретенник большой	мг	3000-5000 ос	2006-2011	Т	↔	A4i
36	Веретенник большой	гн	10-50 п	2006-2011	Т	↔	A1
37	Кроншнеп средний	мг	+	2006-2011	П
38	Кроншнеп большой	мг	+	2006-2011	П
39	Щеголь	гн	100-600 ос	2006-2011	Т	↔
40	Травник	гн	200-300 п	2006-2011	Т	↔
41	Улит большой	мг	100-200 ос	2006-2011	Т	↔
42	Поручейник	гн	0-10 п	1996-2011	Т
43	Фифи	мг	1000-3000 ос	2006-2011	Т	↔
44	Мородунка	гн	10-20 п	1996-2011	Т	↓
45	Чайка малая	мг	+	1996-2011	Т
46	Чайка малая	гн	+	1996-2011	П	↓
47	Чайка сизая	мг	0-50 п	2006-2011	Т	↔
48	Крачка белощекая	гн	100-500 ос	2006-2011	Т	↑
49	Крачка белощекая	гн	0-100 п	2006-2011	Т	↔
50	Крачка черная	мг	100-1000 ос	2006-2011	П	↔
51	Крачка черная	гн	100-150 п	2006-2011	Т	↔	B2
52	Крачка белокрылая	мг	2000-10000 ос	2006-2011	Т	↑	A4i
53	Крачка белокрылая	гн	0-300 п	2006-2011	Т	↔

Другие редкие и находящиеся под угрозой исчезновения виды:

не вызначана

Угрозы:

Выпас жывёлы, які рэгулюе стан травастою і стварае ўмовы для гнездавання кулікоў і чайкавых, у пэўны перыяд аказваецца згубным для іх яек і птушанят. Вядомыя выпадкі, калі невялікія статкі коней, якія пасліся на астравах, за адну ноч практычна цалкам знішчалі размешчаныя там гнездавыя калоніі кулікоў у некалькі дзесяткаў гнёздаў.

Рекомендации по сохранению:

Для захавання гэтага ўнікальнага луга, які падтрымлівае папуляцыі цэлага шэрагу рэдкіх і ахоўваемых відаў водна-балотных птушак, неабходна забараніць асенняе і, асабліва, вясенняе паляванне; забараніць любыя работы, якія могуць выклікаць змяненне ландшафту і гідралагічнага рэжыму тэрыторыі; абмежаваць, а, па магчымасці, цалкам забараніць выпас жывёлы на лузе да 5 чэрвеня. Акрамя гэтага, для арганізацыі аховы і развіцця турызму мэтазгодна стварыць спецыяльны орган кіравання гэтай тэрыторыяй.

Источники информации:

Дадзеныя Тураўскай станцыяй кальцавання птушак падрыхтаваныя Карліонавай Н.В., Пінчуком П.У.

Скарбы прыроды Беларусi. – Мн.: Беларусь, 2005. – 215 с. (Інфармацыю падрыхтавалі: Жураўлёў Д.В., Зуёнак С.В., Карліонава Н.В., Клакоцкі В.П., Мангін Э.А., Мароз С.У., Натыканец В.У., Пінчук П.У.)

Составители :

Карліонава Н.В.

---

* Использование размещенной здесь неопубликованной информации для научных публикаций без письменного соглашения ее авторов запрещено. В случае использования части контента или страницы целиком на других интернет-ресурсах, обязательна ссылка на авторов и сайт iba.ptushki.org