Important
Bird
Areas

Code:

BY017

Central coordinates:

52°15' N 27°00' E

Location:

Brestskaya voblast: Lunyanets region, Pinsk region, Stolin region, Gomelskaya voblast: Zhytkavichi region

Area:

98676 ha

IBA Criteria:

A1, B2, B3, A4i, B1i

National conservation status:

ландшафтны заказнік рэспубліканскага значэння «Сярэдняя Прыпяць»

International conservation status:

ТВП міжнароднай значнасці, утворана ў 1998 годзе. Рамсарская тэрыторыя з 2001 г. (крытэрыі 1, 2, 5, 6, 8)

IBA Map:

Site description:

Сярэдняя Прыпяць – гэта буйнейшы ў Еўропе ўчастак рачной поймы, які захаваўся ў натуральным стане. Заказнік створаны ў сярэдняй плыні галоўнай воднай артэрыі Палесся – ракі Прыпяць (ад вусця Ясельды да вусця Сцвігі). Працягласць участка каля 120 кіламетраў, шырыня вар’іруе ад 4 да 14 кіламетраў.

Плошчы, занятыя натуральнай расліннасцю, складаюць каля 92% тэрыторыі. Каштоўнасць заказніка заключаецца ў захаванасці некранутых пойменных лясоў і лугоў. Сярод лясоў пераважаюць дубравы і чорнаалешнікі з тыповай для Палесся флорай і фаунай. Заліўныя лугі поймы Прыпяці могуць служыць эталонам натуральных лугоў Палесся. У заказніку прадстаўлены ўсе тыпы лугоў ад вельмі забалочаных да сухіх, блізкіх па структуры да стэпаў. Захаваліся ў пойме і тыповыя нізінныя балоты, біятопы, якія знаходзяцца ў Еўропе пад пагрозай знікнення. Асабліва вялікія балоты сканцэнтраваны ў вусцях прытокаў Прыпяці – рэк Ясельда і Стыр. З іншых біятопаў, якія заслугоўваюць увагі, трэба адзначыць вялікую колькасць прыгажэйшых пойменных азёр і старыц і, безумоўна, рэчышча самой Прыпяці. У даліне гэтай ракі сканцэнтраваны самыя вялікія плошчы натуральных алювіяльных ландшафтаў не толькі на тэрыторыі Беларусі, але і ўсёй Еўропы.

Прыпяць і яе прытокі належаць да раўніннага тыпу рэк і характарызуюцца параўнальна невысокай і распрасцёртай веснавой паводкай, нізкай летняй межанню, якая амаль штогод парушаецца навадненнямі. Працягласць паводак вар’іруе ад 40-45 дзён на малых рэках да 3,5-4 месяцаў на Прыпяці. Сярэдняя вышыня веснавой паводкі над ніжэйшым летнім ўзроўнем складае 3,5-4,5 метры. Пад’ёмы ўзроўняў вады ў перыяд дажджоў, у адрозненне ад веснавых паводак, узнікаюць нерэгулярна і часам перавышаюць іх. У час паводак і навадненняў вада затоплівае пойму разам з населенымі пунктамі, грамадскімі збудаваннямі і камунікацыямі.

Пойменныя землі выкарыстоўваюцца ў асноўным для сенакашэння і выпасу жывёлы (14% тэрыторыі), лясной гаспадаркі, палявання і рыбалоўства. У пойме Прыпяці да цяперашняга часу захаваўся такі традыцыйны від дзейнасці як бортніцтва. Акваторыя ракі выкарыстоўваецца для суднаходства.

Habitats:

Лясы - 35%, хмызнякі - 8%, лугі - 30%, нізінныя балоты - 20%, рэкі і іх узбярэжжа - 4%, сельгасугоддзі - 2%, азёры і іншыя натуральныя вадаёмы - 1%.

Birds:

За ўвесь перыяд назіранняў у пойме сярэдняй плыні ракі Прыпяць адзначана каля 200 відаў птушак, 52 з якіх занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі. На гнездаванні зарэгістравана каля 170 відаў. Пойма ракі Прыпяць мае міжнароднае значэнне для захавання шэрагу відаў, якія знаходзяцца пад глабальнай пагрозай знікнення: вялікага арляца Aquila clanga, дубальта Gallinago media, вялiкага грыцука Limosalimosa,вялiкага кулёна Numeniusarquata белавокага нырка Aythya nyroca і вяртлявай чаротаўкі Acrocephalus paludicola.

Акрамя гэтага, у пойме Сярэдней Прыпяці гняздуецца значная частка еўрапейскай папуляцыі чаплі-бугая Botaurus stellaris і больш 1% беларускіх папуляцый 27 відаў птушак. Пойма Прыпяці мае міжнароднае значэнне для шэрагу водна-балотных відаў птушак і ў перыяд веснавой міграцыі. Агульная колькасць мігруючых уздоўж Прыпяці гусей складае па папярэдніх падліках каля 50 тысяч асобін, качак-свіцьваў Anas penelope – каля 20 тысяч.

Other animal groups:

Пойма Прыпяці мае вялікае значэнне для падтрымання папуляцый каляводных відаў млекакормячых. Тут знаходзяцца буйнейшыя ў Беларусі рэпрадукцыйныя цэнтры бабра Castor fiber, выдры Lutra lutra, вадзяной палёўкі Arvicola terrestris, ляснога тхара Mustela putorius. Забалочаныя лясы і хмызнякі з’яўляюцца для рэгіёна асноўным месцам канцэнтрацыі лася Alces alces і дзіка Sus scrofa.

Спрыяе гэты ўчастак поймы і для пражывання шматлікіх (19 відаў) земнаводных і паўзуноў. Сярод іх адзначаны і рэдкія для Беларусі: балотная чарапаха Emys orbicularis, чаротная рапуха Bufo calamita, звычайная квакша Hyla arborea.

Прыпяць з’яўляецца адной з асноўных рыбапрамысловых рэк Беларусі. У ёй і ў пойменных вадаёмах сустракаецца 45 відаў рыб. На тэрыторыі заказніка ў 1974 годзе ўпершыню ў Беларусі быў знойдзены ёрш Балона Gymnocephalus baloni, від, які дагэтуль лічыўся дунайскім эндемікам. Рака Прыпяць іграе важную ролю для захавання запасаў сома Silurus glanis.

Populations of IBA trigger species:

№	Species	Season	Quality of estimate	Period	Quality of estimate	Trends (2000-2011)	IBA criteria
1	Bean goose	P	~10000 individuals	2005-2011	Medium		A4i
2	White-fronted goose	P	~40000 individuals	2005-2011	Medium		A4i
3	Lesser white-fronted goose	P	+	2000-2011	Poor
4	Greylag goose	B	+	2005-2011	Poor
5	Wigeon	P	~20000 individuals	2005-2011	Medium		A4i
6	Mallard	P	> 22500 individuals	2005-2011	Medium		B1i
7	Pintail	B	20-30 breeding pairs	2005-2011	Medium
8	Pintail	P	> 600 individuals	2005-2011	Medium		B1i
9	Garganey	B	>250 breeding pairs	2005-2011	Medium		B2
10	Shoveler	P	> 5000 individuals	2005-2011	Medium		A4i
11	Pochard	B	100-1500 breeding pairs	2005-2011	Medium		B3
12	Pochard	P	> 13500 individuals	2005-2011	Medium		A4i
13	Ferruginous duck	B	+	2005-2011	Poor
14	Goldeneye	B	+	2005-2011	Poor
15	Goldeneye	P	> 4200 individuals	2005-2011	Poor		A4i
16	Smew	P	+	2005-2011	Poor
17	Red-brested goosander	P	+	2005-2011	Poor
18	Goosander	P	+	2005-2011	Poor
19	Bittern	B	150-315 males only	2005-2011	Medium	↔	B2
20	Little bittern	B	400-700 males only	2005-2011	Medium	↔
21	Night heron	B	10-50 breeding pairs	2005-2011	Medium
22	Great white egret	B	100-150 breeding pairs	2005-2011	Medium	↔
23	Great white egret	P	500-1000 individuals	2005-2011	Medium		A4i
24	Black stork	B	50-70 breeding pairs	2005	Medium		B2
25	White stork	B	200-250 breeding pairs	2005-2011	Medium		B2
26	Black kite	B	3-4 breeding pairs	2008	Medium
27	Red kite	B	1 individuals	2000	Poor
28	White-tailed eagle	B	5-10 breeding pairs	2005-2011	Medium	↔	B2
29	Short-toed eagle	B	6-9 breeding pairs	2008	Medium		B2
30	Hen harrier	B	+	2005-2011	Poor
31	Lesser spotted eagle	B	22-30 breeding pairs	2008	Medium
32	Spotted eagle	B	12 breeding pairs	2010	Good	↔	A1
33	Osprey	P	+	2005-2011	Poor
34	Kestrel	B	1-5 breeding pairs	2008	Medium
35	Red-footed falcon	P	+	2000-2011	Poor
36	Hobby	B	5-10 breeding pairs	2008	Medium
37	Saker falcon	N	> 3 individuals	2008	Poor
38	Spotted crake	B	> 700 males only	2005-2011	Poor		B3
39	Little crake	B	> 300 males only	2005	Poor		B3
40	Corncrake	B	500-1800 males only	2010-2011	Medium		B2
41	Crane	B	36-40 breeding pairs	2008	Medium
42	Oystercatcher	B	50-80 breeding pairs	2005	Medium
43	Ringed plover	B	180-220	2005	Medium
44	Ruff	B	100-250 breeding pairs	2005	Medium
45	Ruff	P	~50000-100000 individuals	2005	Medium		A4i
46	Great snipe	B	115-160 c	2010	Medium	↓	A1
47	Black-tailed godwit	B	200-500 breeding pairs	2005	Medium		A1
48	Black-tailed godwit	P	5000-10000 individuals	2005	Medium		A4i
49	Whimbrel	P	+	2005	Poor
50	Curlew	B	10-15 breeding pairs	2005	Medium
51	Spotted redshank	P	> 720 individuals	2005	Poor		A4i
52	Redshank	B	1500-2000 breeding pairs	2005	Medium
53	Redshank	P	> 3000 individuals	2005	Medium		A4i
54	Greenshank	P	+	2005-2011	Poor
55	Marsh sandpiper	B	1-20 breeding pairs	2005	Medium
56	Terek sandpiper	B	100-150 breeding pairs	2005	Medium
57	Little gull	B	+	2005-2011	Poor
58	Common gull	B	+	2005-2011	Poor
59	Little tern	B	100-150 breeding pairs	2005-2011	Medium	↔	B2
60	Little tern	P	> 900 individuals	2005-2011	Poor		A4i
61	Whiskered tern	B	0-400 breeding pairs	2005	Medium
62	White-winged black tern	B	1000-5000 breeding pairs	2005-2011	Medium
63	White-winged black tern	P	10000-15000 individuals	2005-2011	Medium		A4i
64	Black tern	B	500-1000 breeding pairs	2005-2011	Medium		B2
65	Black tern	P	5000-10000 individuals	2005-2011	Medium		A4i
66	Eagle owl	B	20-30 breeding pairs	2008	Medium	↔	B2
67	Pygmy owl	B	+	2005	Poor
68	Little owl	B	+	2005	Poor
69	Short-eared owl	B	10-30 breeding pairs	2005	Medium
70	Kingfisher	B	20-30 breeding pairs	2008	Medium
71	Roller	B	2-5 breeding pairs	2005-2011	Medium
72	Hoopoe	B	> 140 breeding pairs	2005-2011	Poor		B3
73	Wryneck	B	> 300 breeding pairs	2005-2011	Poor		B3
74	Grey-headed woodpecker	B	> 100 breeding pairs	2005	Poor		B3
75	Green woodpecker	B	20-30 breeding pairs	2008	Poor
76	Middle spotted woodpecker	B	> 50 breeding pairs	2005-2011	Medium		B2
77	White-backed woodpecker	B	50-100 breeding pairs	2008	Poor
78	Three-toed woodpecker	B	+	2005	Poor
79	Sand martin	B	20000-30000 breeding pairs	2005	Medium	↔	B3
80	Tawny pipit	B	+	2005-2011	Poor
81	Meadow pipit	B	> 1800 breeding pairs	2005-2011	Poor	↔	B3
82	Grasshopper warbler	B	> 120 breeding pairs	2005-2011	Poor	↔	B3
83	River warbler	B	> 1000 breeding pairs	2005-2011	Poor	↔	B3
84	Savi`s warbler	B	> 300 breeding pairs	2005	Poor	↔	B3
85	Aquatic warbler	B	34 males only	2010	Good	↓	A1
86	Sedge warbler	B	> 6000 breeding pairs	2005-2011	Poor	↔	B3
87	Marsh warbler	B	> 800 breeding pairs	2005-2011	Poor	↔	B3
88	Azure tit	B	100-200 breeding pairs	2008	Medium	↔

Other biodiversity:

Звяры: еўрапейская рысь Lynxlynx, барсук Melesmeles, арэшнікавая соня Muscardinusavellanarius, соня-палчок Myoxusglis.

Амфібіі: камышовая жаба Bufocalamita, гребенчатый тритонTrituruscristatus.

Рэптыліі: болотная чарапахаEmisorbicularis.

Рыбы: падустСhondrostomanasus, сцерлядзь Acipenserruthenus, вусач Barbusbarbus, рыбец Vimbavimba.

Насякомыя: рашэцісты жужаль Carabuscancellatus, жужаль менетрыэCarabusmenetriesi, фіялетавы жужаль Carabusviolaceus, залацістаямчаты жужаль Carabusclathratus, бронзавы красацел Calosomainquisitor, красацел-даследчык Calosomainvestigator, жук-аленьLucanuscervus, мнемазіна Parnassiusmnemosine, мядзедзіца-гаспадыня - Pericaliamatronula, шашачніца брытамарта Mellictabritomartis, Прыгожы пядзенікChariaspilatesformosaria, пурпурная стужачніцаCatocalasponsa, чарнаватая блакітніцаMaculineanausithous,стэпавая плямістая блакітніцаMaculineateleius, мохавы чмель Bombusmuscorum, мурашка-амазонка Polyergusrufescens.

Расліны: сальвінія плывучаяSalvinianatans, гарлачык белыNymphaeaalba, луннiк ажываючыLunariarediviva, зубніца клубняноснаяDentariabulbifera, пярэсна еўрапейскаяTrolliuseuropaeus, сон лугавыPulsatillapratensis, касач сібірскіIrissibirica, вадзяны арэх плывучыTrapanatans, дуднiк балотныAngelicapalustris, лiндэрнiя ляжачаяLinderniaprocumbens, малачай махнатыEuphorbiavillosa, шпажнiк чарапiцавыGladiolusimbricatus, лiкападыела залiўнаяLycopodiellainundata, расiца прамежкаваяDroseraintermedia, дзiкая пятрушка аленеваяPeucedanumcervaria, фiялка багнаваяViolauliginosa, шалфей лугавыSalviapratensis, слiва калючаяPrunusspinosa, аднацветка аднакветкаваяMonesesuniflora, астра стэпаваяAsteramellus,касач бязлiстыIrisaphylla, ятрышнiк клапаносныOrchiscoriophora, чараўнік зеленакветкавы Platantherachlorantha.

Threats:

• Парушэнні гідралагічнага рэжыму.
• Большасць праблем заказніка «Сярэдняя Прыпяць» вызвана асушэннем значнай часткі балот на тэрыторыі водазбору Прыпяці і звужэннем поймы ў выніку яе абвалавання для папярэджання навадненняў. Звужэнне поймы і павышэнне ўзроўню вады прывялі да знікнення шэрагу каштоўных біятопаў, падтопліванню лясоў, скарачэнню месцаў, прыдатных для нерасту рыб, змене відавога складу флоры і фауны.
• Вясновае выпальванне расліннасці ў пойме, асабліва ў гады, калі адсутнічаюць паводкі, аказвае крайне негатыўны ўплыў на жывёл і расліны.
• Высечка лясоў без уліку іх значнасці для захавання біялагічнай разнастайнасці.
• У выніку перавыпасу жывёлы на многіх участках поймы адбываецца парушэнне структуры натуральных раслінных супольнасцей. Гэта выражаецца ў змяненні складу расліннасці лугоў, знішчэнні падросту ў лясах.
• Змяненне гаспадарчай дзейнасці. У апошнія дзесяцігоддзі адбылося істотнае скарачэнне сенакосных плошчаў у пойме. Гэта выклікала хуткае зарастанне балот і адкрытых заліўных лугоў лазняком.
• Забруджванне вады. Асноўнымі крыніцамі забруджвання ў басейне Прыпяці з’яўляюцца прадпрыемствы цеплаэнергетыкі, дрэваапрацоўчай, цэлюлоза-папяровай, лёгкай і харчовай прамысловасці, сельскагаспадарчая вытворчасць (земляробства, жывёлагадоўля) і камунальная гаспадарка. Тэндэнцыя пагаршэння якасці вады наглядаецца практычна па ўсіх паказчыках.
• інтэнсіўнае развіццё паляўнічага турызму, асабліва замежнага. Адсутнасць зон пакою. Браканьерства.

Recommendations for the conservation:

• укараненне экалагічна арыентаваных метадаў рубак;
• строгае захаванне рэжыму заказніка, які забараняе правядзенне асушальнай меліярацыі;
• рэканструкцыя існуючых гідрамеліярацыйных аб'ектаў з ужываннем экалагічна арыентаваных метадаў гідратэхнічнай меліярацыі;
• вывад асобных участкаў раней асушаных земляў з сельскагаспадарчага выкарыстання і іх паўторнае забалочванне;
• выкарыстанне экалагічна бяспечных метадаў унясення арганічных і мінеральных угнаенняў;
• абвалаванне жывёлагадоўчых комплексаў, своечасовая і бяспечная ўтылізацыя адыходаў;
• заахвочванне традыцыйных метадаў гаспадаркі на сенажацях і пашах, напрыклад, пасродкам субсідый;
• захаванне дзейсных патрабаванняў забароны правядзення палаў сухой расліннасці;
• правядзенне навукова абгрунтаваных лакальных строга рэгуляваных палаў у зімовы перыяд;
• забарона ўзворвання натуральных лугоў;
• рэгуляванне пасьбы быдла ў мэтах прадухілення дэградацыі лугоў;
• забарона прац па спрамленню рэчышча ракі Прыпяць і яе прытокаў;
• укараненне экалагічна арыентаваных метадаў гідратэхнічнага будаўніцтва;
• удасканаленне кантролю за горадабудаўнічымі праектамі; выбар пляцовак для будаўніцтва ў месцах нізкай рызыкі для біяразнастайнасці;
• узмацненне кантролю за браканьерствам, павелічэнне штрафаў;
• рэгуляванне развіцця паляўнічага турызму.

References:

Асабістыя паведамленні: Дамброўскі В.Ч., Дзьмітрынок М.Г, Карліонава Н.В., Левы С.В., Пінчук П.В., Самусенка І.Э.

Дмитренок М.Г. Оценка численности и популяционная динамика большой выпи (Botaurusstellaris) и малой выпи (Ixobrychusminutus) в пойме р. Припять (Беларусь) // Збереження та відтворення біоразноманіття пріродно-заповідних територій: матеріали міжнар. наук.-практ. конф., присвеч. 10-річчю Рівненського природного заповідника, Сарни, 11-14 черв. 2009 р. / Рівненський природний заповідник; редкол.: М.Д. Будз [та ін.]. – Рівне, 2009. – С. 405-409.

Отчет по НИРпо теме “Выполнение первой стадии подготовки Планов управления заказниками «Средняя Припять» и «Простырь»”, 2005 г.

Отчет по НИР по теме«Проведение учётов индикаторных видов животных в заказниках «Споровский», «Званец», «Средняя Припять» и «Простырь». Науч. Руководитель Карлионова Н.В., Минск., 2010. – 56 с.

Скарбы прыроды Беларусi. – Мн.: Беларусь, 2005. – 215 с. (Інфармацыю падрыхтавалі: Дамброўскі В.Ч., Зуёнак С.В., Казулін А.В., Куніцкі Д.Ф., Мангін Э.А., Мароз М.Д., Нікіфараў М.Я., Пінчук П.В., Самусенка І.Э., Скуратовіч А.Н., Сцепановіч Я.М., Ямінскі Б.В.)

Сensus of the Black Stork (Ciconia nigra) in the Southern Belarus: new data. Abstracts of V. International Conference on the Black Stork (Ciconia nigra). Cormoran Complex, Uzlina, Romania, 4 - 6 April 2008. DombrovskiV.C., MindlinG.A., DzmitranokM.G.

Authors :

Левы С.В.

---

* Использование размещенной здесь неопубликованной информации для научных публикаций без письменного соглашения ее авторов запрещено. В случае использования части контента или страницы целиком на других интернет-ресурсах, обязательна ссылка на авторов и сайт iba.ptushki.org