Территории
важные
для птиц

Код:

BY012

Географические координаты:

52°40' N 26°00' E

Административная принадлежность:

Брестская область: Ганцевичский район, Ивацевичский район, Ляховичский район

Площадь:

61596 га

Критерии:

A1, B2

Национальный природоохранный статус:

ландшафтны заказнік рэспубліканскага значэння «Выганашчанскае»

Международный природоохранный статус:

ТВП міжнароднай значнасці, утворана ў 1998 годзе

Карта ТВП:

Общее описание:

Буйнейшы ў Беларусі комплекс дробналіставых забалочаных лясоў, балот, рачных пойм і мелкаводных азёр.

Паўночная мяжа заказніка праходзіць па рэчышчы ракі Шчара. Пойма Шчары шырокая, моцна забалочаная. У ёй пераважаюць адкрытыя нізінныя балоты, якія перамяжоўваюцца з лазнякамі і пойменнымі лясамі. Далей, на поўдзень ад Шчары, размешчаны бяскрайнія прасторы забалочаных алешнікаў і беразнякоў, сярод якіх трапляюцца шматлікія нізінныя, пераходныя і нават верхавыя балоты. У паўднёвай частцы заказніка знаходзяцца два буйных, тыпова палескіх возеры: Выганашчанскае (2600 гектараў) і Бабровіцкае (947 гектараў). Парослыя хмызнякмі берагі азёр моцна забалочаны, большая частка берагавой лініі ўяўляе сабой сплавіну, дно высцелена сапрапелем. У цяперашні час азёры знаходзяцца ў стадыі пераходу ад высокаэўтрофных да дыстрафіруючых вадаёмаў і хутка зарастаюць надводнай і плаваючай расліннасцю. Возера Выганашчанскае злучана з рэкамі Шчара і Ясельда славутым каналам Агінскага, які калісьці служыў для лесасплаву і судаходства. Зараз у межах заказніка Агінскі канал адноўлены і выкарыстоўваецца ў турыстычных мэтах.

На тэрыторыі ТВП захавалась тыповая палеская флора, характэрная для гэтага рэгіёна да правядзення шырокамаштабнай меліярацыі і Выганашчанскія балоты можна лічыць эталоннай ААПТ для вывучэння натуральнай лакальнай флоры. Тут адзначана 547 відаў сасудзістых раслін (3 віда –дзеразы, 6 – хвашчоў, 8 – папарацей, 3 – голанасенных, 527 - пакрытанасенных).

З гаспадарчай дзейнасці ў заказніку пераважаюць лесакарыстанне, паляванне і рыбалоўства, збор грыбоў і ягад, нарыхтоўка лекавых раслін, турызм.

Основные биотопы:

Большая частка тэрыторыі (35%) занята дробналіставымі лясамі, 30% пакрыта нізіннымі і пераходнымі балотамі, 15% – верхавымі балотамі, па 10% прыходзіцца на долю пойменных лугоў і высокапрадукцыйных азёр.

Птицы:

Спалучэнне цяжкапраходных забалочаных лясоў, рачных пойм, адкрытых нізінных балот і высокапрадукцыйных азёр абумовіла ў заказніку наяўнасць дастаткова высокай колькасці шэрагу рэдкіх відаў птушак. На тэррыторыі ТВП адзначана 184 віда птушак, з якіх 160 відаў гняздзяцца або магчыма гняздзяцца, 24 віда сустракаюцца на зімоўцы або над час міграцый.

Унікальнасць заказніка падкрэсліваецца тым, што тут захаваліся адны з апошніх на Палессі папуляцый барадатай кугакаўкі Strix nebulosa (20-30 пар) і заходне-еўрапейскага падвіду глушца Tetrao urogallus mayor (15-25 самцоў), рэгулярна гняздуецца некалькі пар арлана-белахвоста Haliaeetus albicilla.

На ТВП гняздзіцца шмат відаў, якія знаходзяцца пад глабальнай пагрозай знікнення альбо прыроняных да іх: вяртлявая чаротаўка Acrocephalus paludicola, вялiкi арлец Aquila clanga, дубальт Gallinago media, вялiкi кулён Numenius arquata, вялiкi грыцук Limosa limosa.

Другие группы животных:

Фауназаказніка разнастайная і ўключае 58 відаў звяроў, 7 рэптылій і 9 амфібій.

На тэрыторыі заказніка існуе адна з найбуйных у Беларусі груповак лася. Таксама шмат дзікоў і казуль.

Заказнік гуляе вялікае значэнні для захавання фауны рэптылій і амфібій. Тут знаходзіцца адна з найбуйных у Беларусі (па ўсёй бачнасці, іў цэнтральнай Еўропе) папуляцый гадзюкі - каштоўнага прамысловага віда. У возеры Выганашчанскае і па каналах адзначаецца балотная чарапаха Emys orbicularis, а па сухіх градах сярод балот - мядзянкаCoronella austriaca.

Состояние редких видов птиц:

№	Виды	Статус	Количество	Год/период оценки	Точность оценки	Тренды (2000-2010)	Критерий ТВП
1	Чернеть белоглазая	мг	+	2005-2008	П
2	Гагара чернозобая	мг	5-10 ос	2005-2008	П
3	Выпь большая	гн	13-15 с	2010	Т	↓
4	Выпь малая	гн	0-3 с	2005-2008	П
5	Кваква	зал	+	2001-2009	П
6	Цапля большая белая	зал	10-15 ос	2005-2010	П	↑
7	Черный аист	гн	4-7 п	2010	Э	↔
8	Коршун черный	гн	1-2 п	2000-2010	П	↔
9	Орлан-белохвост	гн	4-5 п	2007	Т	↑
10	Змееяд	гн	9 п	2007	Т	↔	B2
11	Лунь полевой	гн	8-10 п	2001-2008	Э	↔	B2
12	Малый подорлик	гн	3 п	2005-2008	Т	↔
13	Подорлик большой	гн	4-6 п	2008	Т	↔	A1
14	Орел-карлик	гн?	0-1 п	2005-2008	П
15	Скопа	мг	+	2005-2010	П
16	Пустельга обыкновенная	гн	2-3 п	2005-2008	Э	↔
17	Чеглок	гн	3-5 п	2005-2008	Э	↔
18	Погоныш малый	гн?	+	2005-2008	П
19	Коростель	гн	50-70 с	2009-2010	Э	↔
20	Журавль серый	гн	> 20 п	2005-2008	Э	↔
21	Дупель	гн	20-30 с	2005-2008	Э	↔	A1
22	Веретенник большой	гн	2-3 п	2005-2008	П
23	Кроншнеп большой	гн	> 2 п	2010	П
24	Чайка сизая	гн	2-3 п	2005-2008	Т
25	Крачка белощекая	гн	2-5 п	2010	П
26	Филин	гн	5-7 п	2005-2008	Т	↔	B2
27	Сыч воробьиный	гн	1-3 п	2010	Э
28	Неясыть бородатая	гн	20-30 п	2010	Э	↑
29	Сова болотная	гн?	0-5 п	2000-2010	Э	↔
30	Обыкновенный зимородок	гн	1-3 п	2005-2008	Т	↔
31	Дятел зеленый	гн	+	2000-2010	П
32	Дятел белоспинный	гн	+	2000-2010	П
33	Дятел трехпалый	гн	+	2000-2010	П
34	Жаворонок хохлатый	гн	5-10 п	2005-2010	П
35	Камышовка вертлявая	гн	37-52 с	2010	Т	↓	A1

Другие редкие и находящиеся под угрозой исчезновения виды:

Звяры: малая вячэрніца Nyctalusleisleri, паўночны кажанок Eptesicusnilssoni, соня-палчок Myoxusglis, арэшнікавая соня Muscardinusavellanarius, европейская рысьLynxlynx, барсук Melesmeles

Насякомыя: шчыгрынавы жужаль Carabuscoriaceus, рашэцісты жужаль Carabuscancellatus, жужаль менетрые Carabusmenetriesi, бліскучы жужаль Carabusnitens, фіялетавы жужаль Carabusviolaceus, медыцынская п’яўка Hirudomedicinalis, зялёны каромысел Aeschnaviridis, сенніца эдып Coenonymphaoedippus, тарфяннікавая жаўтушка Coliaspalaeno, мохавы чмель Bombusmuscorum, вялікі сплаўны павук Dolomedesplantarius.

Расліны: зубніца клубняносная Dentariabulbifera, цыбуля мядзведжая Alliumursinum, чараўнік зеленакветкавы Platantherachlorantha, лiлея кучаравая Liliummartagon, аўсянiца высокая Festucaaltissima, наяда вялікая Najasmajor, каулiнiя малая Cauliniaminor, падвей стройны Eriophorumgracile, увярэднiк скiпетрападобны Pedicularissceptrum-carolinum, мякатніца адналістая Malaxismonophyllos, альдраванда пухіраватая Aldrovandavesiculosa, неатыянта клабучковая Neottianthecucullata, тайнік сэрцападобны Listeracordata,тайнiк яйцападобны Listeraovata, венерын чаравік сапраўдны Cypripediumcalceolus, гарлянка пiрамiдальная Ajugapyramidalis, пылкагалоўнік даўгалісты Cephalantheralongifolia, луннiк ажываючы Lunariarediviva.

Угрозы:

• Парушэнне гідралагічнага рэжыму ў выніку дрэнуючай дзейнасці разгалінавай сістэмы каналаў.
• Пажары на асушаных тарфяніках.
• Высечка лясоў.
• Дістрафікацыя і зарастанне Выганашчанскага возера.
• Зарастанне адкрытых нізінных балот і лугоў хмызняком.
• Браканьерства.

Рекомендации по сохранению:

Неабходна правесці спецыяльныя работы па ўсебаковаму вывучэнню сучаснага стану экасістэмы і распрацаваць на аснове гэтых дадзеных план кіравання.

Источники информации:

Асабістыя паведамленні: Астроўскі А.А., Дамброўскі В.Ч., Іваноў А.А., Левы С.В., Кіцель Д.А., Мялік А.

Скарбы прыроды Беларусi. – Мн.: Беларусь, 2005. – 215 с. (Інфармацыю падрыхтавалі: Вераб’ёў В.Н., Грычык В.В., Дзямянчык В.Т., Міндлін Г.А., Цішачкін А.К.)

Красная книга Республики Беларусь. Животные. — Мн., 2004. – 318 с.

Красная книга Республики Беларусь. Растения. – Мн., 2005. – 538 с.

Составители :

Іваноў А., Мялік А., Левы С.В.

---

* Использование размещенной здесь неопубликованной информации для научных публикаций без письменного соглашения ее авторов запрещено. В случае использования части контента или страницы целиком на других интернет-ресурсах, обязательна ссылка на авторов и сайт iba.ptushki.org