Prostyr
Download PDFCode:
Central coordinates:
Location:
Area:
IBA Criteria:
National conservation status:
International conservation status:
IBA Map:
Site description:
ТВП “Простыр” ўяўляе сабой апошні тыповы куток прыроды Цэнтральнага Палесся, які захаваўся сярод пераўтвораных ландшафтаў. Уключае міжрэчча Прыпяці і Простыра, поймы рэк Гнілая Прыпяць і Стрыр. Гэтыя ўчастакі пойм палесскіх рэк ўяўляюць сабой чаргаванне забалочаных лугоў, адкрытых асаковых балот, лазняковых і трысняговых зараснікаў. Сярод гэтай суцэльна забалочанай прасторы раскіданы невялікія павышэнні (астравы) і цэлая сетка дробных азёр і старыц. Лясоў мала.
Тэрыторыя моцна абводнена, у выніку чаго нават у засушлівыя гады яна цяжкадаступная, а пры высокай вадзе і ўвогуле непраходная. На ўчастку, які прымыкае да ракі Прыпяць, размешчаны шматлікія старычныя азёры. Шырыня Прыпяці на тэрыторыі заказніка вар’іруе ад 15 да 40 м, Прастыра – ад 30 да 60.
Флора адносна не багатая. Адзначана 525 відаў вышэйшых сасудзістых раслін, большая частка з якіх з’яўляеца тыповымі гідра- і гіграфітамі.
Асноўныя віды землекарыстання ў заказніку – гэта сенакашэнне, выпас жывёлы, рэгламентаванае паляванне і аматарская рыбная лоўля, лесакарыстанне. Каля ТВП размешчаны восемь вёсак.
Habitats:
На тэрыторыі ТВП дамінуюць поймавыя лугі, трысняговыя і асаковыя балоты. У меншай ступені тут прадстаўлены хмызняковыя супольнасці і альховыя лясы.
Водна-балотныя ўгоддзі складаюць у цэлым каля 30% тэрыторыі, з іх нізінныя балоты складаюць 27%, вадаёмы - каля 1%, рэкі, пратокі і каналы - каля 2%.
Па левабярэжжы Простыры і па берагах Гнілой Прыпяці размешчана некалькі ўчасткаў чорнаальховых лясоў, якія складаюць каля 5% тэрыторыі.
Хмызнякі размешчаныя ў асноўным уздоўж рэк і каналаў, а таксама ў цэнтральнай частцы міжрэчча Прыпяць-Простыр. Разам яны займаюць каля 25% тэрыторыі ўгоддзя.
Лугавая расліннасць займае каля 40% ТВП. Дамінуюць вільготныя поймавыя супольнасці - каля 35%. Лугі на мінеральных астравах, складаюць каля 5%. Значныя плошчы заняты трысняговымі супольнасцямі.
Birds:
У складзе арнітафауны ТВППростыр адзначана 133 віда птушак. З іх гняздзіцца або верагодня гняздзіцца 116 відаў. Адзначана 27 птушак, занесеных у Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь.
Найбольшае значэнне тэрыторыя ТВП мае для водна-балотных відаў. Тут гняздзяцца 4глабальна пагражаемыхі прыраўнаных да іх віда:вялікі арлец Aquila clanga, дубальт Gallinago media, вялікі грыцук Limosa limosа, вяртлявая чаротаўка Acrocephalus paludicola.
На тэрыторыі ўгоддзя гняздзіцца шэраг іншых птушак, якія маюць ахоўны статус у Еўропе або ў Беларусі. Сярод іх вялікая белая чапля Egrettaalba - у межах заказніка знаходзіцца мінімум дзве калоніі; салаўіны цвыркун Locustella luscinioides - дзякуючы наяўнасці значных плошчаў трысняговых зараснікаў, яго колькасць дастаткова высокая (650-1500 пар). Найбольшая шчыльнасць характэрна для поймы р. Гнілая Прыпяць - 62 ас. (спяваючых самцоў)/100 га. Малы пагоніч Porzanaparva - агульная колькасць 315-530 пар, шчыльнасць віда найбольшая ў пойме р. Гнілая Прыпяць - 28 ас./100 га, у заказніку “Прастыр” - 2-3 ас./100 га. Звычайны пагоніч Porzana porzana - агульная колькасць 1500-4000 пар.
Other animal groups:
Дзякуючы цяжкай праходнасці тэрыторыі фактар неспакою ў пойме мінімальны, што спрыяе канцэнтрацыі ў заказніку розных відаў жывёл. Асабліва вялікае значэнне гэта тэрыторыя мае для лася Alcesalces, паколькі пойма служыць месцам летняга прыстанішча для самак з маладняком.
Populations of IBA trigger species:
| № | Species | Season | Quality of estimate | Period | Quality of estimate | Trends | IBA criteria |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Bittern | B | 25-40 males only | 2003-2006 | Medium | ||
| 2 | Little bittern | B | 5-10 males only | 2003-2006 | Medium | ||
| 3 | Great white egret | B | 10-30 breeding pairs | 2003-2006 | Good | ↑ | |
| 4 | Black stork | B | 3-5 breeding pairs | 2003-2006 | Medium | ||
| 5 | White-tailed eagle | B? | 0-1 breeding pairs | 2007-2008 | Good | ||
| 6 | Short-toed eagle | B | 2 breeding pairs | 2007-2008 | Good | ||
| 7 | Hen harrier | P | + | 2003-2006 | Poor | ||
| 8 | Lesser spotted eagle | P | + | 2007-2008 | Poor | ||
| 9 | Spotted eagle | B | 3-4 breeding pairs | 2007-2010 | Good | ↔ | A1 |
| 10 | Osprey | P | + | 2007-2008 | Poor | ||
| 11 | Kestrel | P | + | 2007-2008 | Poor | ||
| 12 | Red-footed falcon | B? | 0-1 breeding pairs | 2007-2008 | Good | ||
| 13 | Hobby | B? | 0-1 breeding pairs | 2007-2008 | Good | ||
| 14 | Little crake | B | 315-530 males only | 2003-2006 | Medium | B3 | |
| 15 | Spotted crake | B | 1500-4000 males only | 2007 | Medium | B3 | |
| 16 | Corncrake | B | 500-1100 males only | 2003-2006 | Medium | B2 | |
| 17 | Crane | B | 11-22 breeding pairs | 2003-2006 | Good | ||
| 18 | Ruff | B | 10-50 breeding pairs | 2003-2006 | Medium | ||
| 19 | Great snipe | B | 20-40 males only | 2003-2006 | Medium | A1 | |
| 20 | Black-tailed godwit | B | 10-20 breeding pairs | 2003-2006 | Good | A1 | |
| 21 | Whiskered tern | B | 20-40 breeding pairs | 2003-2006 | Good | ||
| 22 | Eagle owl | B | + | 2003-2006 | Good | ||
| 23 | Kingfisher | B | 15-25 breeding pairs | 2003-2006 | Medium | ||
| 24 | Green woodpecker | B | 1-3 breeding pairs | 2003-2006 | Good | ||
| 25 | White-backed woodpecker | B | 5-10 breeding pairs | 2003-2006 | Medium | ||
| 26 | Savi`s warbler | B | 650-1500 breeding pairs | 2003-2006 | Medium | B3 | |
| 27 | Aquatic warbler | B | 10-100 males only | 2003-2006 | Good | ↓ | A1 |
| 28 | Azure tit | B | 50-200 breeding pairs | 2003-2006 | Medium |
Other biodiversity:
Звяры: арэшнікавая соня Muscardinusavellanarius.
Рэптыліі: балотная чарапаха Emysorbicularis.
Рыбы: падуст Chondrostomanasus.
Насякомыя: залацістаямачны жужаль Carabusclathratus, рашэцісты жужаль Carabuscancellatus, прыгожы пядзенік Chariaspilatesformosaria.
Расліны: сальвінія плывучая Salvinianatans, берула прамая Berulaerecta, крапіва кіеўская Urticakioviensis, пухірнік ягадны Cucubalusbaccifer, гарлачык белы Nymphaeaalba, касач сібірскі Irissibirica.
Threats:
Парушэнне натуральнага воднага рэжыму водна-балотных экасістэм тэрыторыі.
Будоўля дамб у поймах рэк (Простыр, Гнілая Прыпяць, Стыр, Прыпяць) прыводзіць да рэзкіх ваганняў узроўня вады падчас паводкі.
Змененне накірунка і паскарэнне раслінных сукцэсій. З'яўляецца вынікам змены гідралагічнага рэжыму. У цэлым для тэрыторыі міжрэчча (Прыпяць-Простыр) характэрная накіраванасць сукцэсій у бок фарміравання перыядычна затапляемых лугавых экасістэм з наступным іх зарастанем хмызнякамі, а таксама трыснягова-хмызняковых экасістэм.
Пажары, некантралюемыя палы. У выпадку нізкага УГВ, адзначаемага штогод у ліпені-жніўні, падчас пажараў згарае не толькі раслінная біямаса, але таксама моцна пашкоджваецца паверхня глебы, што вядзе да яе дэградацыі.
Змена традыцыйнай гаспадарчай дзейнасці. Адсутнасць сенакосаў спрыяе зарастанню лугоў і балот дрэвамі, хмызнякамі і трыснягом
Узворванне земляў. Узворванне земляў на ўзнёслых участках (мінеральных астравах) каля пойм ажыццяўляецца ў наваколіцах вёсак Хойна і Востраў. Прыводзіць да змены месц гнездавання некаторых відаў птушак, у першую чаргу драча і кулікоў.
Вырубка леса. Нягледзячы на тое, што плошча лясоў невялікая, іх значэнне для шэрагу ахоўваемых відаў вельмі вялікае. Знішчэнне драўняна-хмызняковай расліннасці ўздоўж рэк і старыц прыводзіць да знікнення месц пражывання такіх відаў як чапля-лазянік, белая сініца і інш.
Вясновае паляванне і незаконнае паляванне адмоўна ўплывае на папуляцыі шматлікіх відаў птушак, у тым ліку рэдкіх і ахоўваемых. Любое паляванне ў вясновы перыяд з'яўляеца моцным фактарам непакою для усіх відаў птушак.
Наведванне лясных масіваў, мінеральных астравоў, а таксама выкарыстанне лодак з маторам у гнездавы перыяд аказвае некаторае адмоўнае ўздзеянне на гнездаваннептушак.
Выпас буйной рагатай жывёлы з павышанай шчыльнасцю на асобных тэрыторыях(з выкарыстаннем электра пастухоў) і так званае кашарнае утрыманне кароў у летні перыяд таксама адмоўна уздзейнічае на асобныя віды жівёл і расліннае покрыва.
Recommendations for the conservation:
Кіраванне гідралагічным рэжымам тэрыторыі.
Вызначэнне і вылучэнне водаахоўнай зоны для тэрыторыі ТВП, распрацоўка рэжыма выкарыстання вадааховай зоны. Забяспечэнне выканання ўсталяванага рэжыму гаспадарчай дзейнасці на тэрыторыі заказніка і вадаахоўнай зоны землекарыстальнікамі і мясцовымі жыхарамі.
Арганізаваць сістэму комплекснага маніторынгу тэрыторыі заказніка (гідралагічнага рэжыму, глеб, раслінных супольнасцяў, флоры, фауны і г.д.).
Неабходна таксама распрацоўка і правядзенне мерапрыемстваў па прадухіленні зарастання балот і лугоў хмызняком. У тым ліку патрэбна распрацаваць механізмы стымуляцыі мясцовага насельніцтва накіраваны направядзенні экалагічна-збалансаванага сенакашэння на тэрыторыі ТВП.
Важным з'яўляецца прадухіленне некантралюемых палаў, а таксама ўзмацненне кантролю за парушэннем прыродаахоўнага заканадаўства, звязанага з выпальваннем расліннасці як фізічнымі, так і юрыдычнымі асобамі, далучэнне мясцовага насельніцтва да кантроля за парушэннем прыродаахоўнага заканадаўства, звязанага з выпальваннем расліннасці.
Забарона веснавога палявання і прадухіленне незаконнага палявання на тэрыторыі заказніка.
Забарона выпасу буйной рагатай жывёлы з павышанай шчыльнасцю на асобных тэрыторыях (з выкарыстаннем электра пастухоў) і так званага кашарнага утрыманне кароў.
Прадухіленне знішчэння месцаў гнездавання рэдкіх відаў і перадача іх пад ахову.
References:
Асабістыя паведамленні: Абрамчук А.В., Дамброўскі В.Ч., Левы С.В., Кіцель Д.
Абрамчук А.В. Орнитофауна Рамсарского угодья Простыр (Беларусь): состояние и угрозы// Збереження та відтворення ¦орізноманіття природно-заповідних територій: матеріалі міжнародноі науково-практичноі конференæі, присвяченоі 10-річчю Рівненського природного заповідника, м. Сарни, 11-13 червня 2009 року – С. 335-344.
Домбровский В.Ч., Журавлев Д.В. Редкие виды хищных птиц на приграничных с Украиной особо охраняемых природных территориях Белорусского Полесья // Материалы 3 Международной конференции "Хищные птицы Украины". Кривой Рог, 25-26 октября 2008 г., с. 125-133.
Отчет по по НИР на тему«Проведение учётов индикаторных видов животных в заказниках «Споровский», «Званец», «Средняя Припять» и «Простырь». Науч. Руководитель Карлионова Н.В., Минск., 2010. – 56 с.
План управления республиканским ландшафтным заказником «Простырь» (разработан ГНПО «НПЦ НАН Беларуси по биоресурсам», 2008 г.)
Положение о республиканском ландшафтном заказнике «Простырь» (утверждено Пост. Совета Министров Республики Беларусь от 28.02.1994 №115).
Скарбы прыроды Беларусi. – Мн.: Беларусь, 2005. – 215 с. Простыр (Інфармацыю падрыхтавалі: Абрамчук А.В., Казулін А.В., Максіменкаў М.В., Скуратовіч А.М., Навіцкі Р.В.).
Authors :
* Использование размещенной здесь неопубликованной информации для научных публикаций без письменного соглашения ее авторов запрещено. В случае использования части контента или страницы целиком на других интернет-ресурсах, обязательна ссылка на авторов и сайт iba.ptushki.org
